Stressvolle overgang

‘De overgang van de kinderopvang naar de basisschool kan voor kinderen erg stressvol zijn. Kinderen zouden zo goed als mogelijk begeleid moeten worden.  Hoe moeizamer deze overgangsperiode, des te nadeliger dit is voor de sociaal-emotionele ontwikkeling op de basisschool. De een-op-eenrelatie tussen kind en pedagogisch medewerker lijkt hier een positieve invloed op te hebben', aldus Sluiter. In haar onderzoek volgde ze meer dan 200 kinderen over verschillende jaren; er waren meetmomenten op twee-, drie-, en vierjarige leeftijd van de kinderen.

Meer steun, hogere kwaliteit

De kwaliteit van de een-op-eenrelatie blijkt sterkere samenhang te hebben met de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen dan de globale pedagogische kwaliteit of de fysieke omgeving van de kinderopvang. Sluiter: ‘De kwaliteit van die een-op-eenrelatie komt tot uitdrukking in termen van conflict, nabijheid en afhankelijkheid. Hoe hoger de nabijheid en hoe lager de afhankelijkheid en conflict is, hoe positiever en kwalitatief hoogwaardiger de relatie is. En hoe hoger de kwaliteit hoe groter de invloed ervan is op het welbevinden van kinderen en hun sociale vaardigheden.’

Opvallend is dat de invloed van de een-op-eenrelatie sterker blijkt te zijn bij de gastouderopvang dan in kinderdagverblijven. Dit komt waarschijnlijk omdat het kind bij gastouders vaak in kleinere groepen zit dan bij kinderdagverblijven, waardoor de pedagogisch medewerker wellicht meer persoonlijke aandacht heeft voor elk kind.

Gastouder vs. kinderdagverblijf

Volgens Sluiter vertonen kinderen uit het onderzoek die naar een gastouder gaan, over het algemeen betere sociaal-emotionele vaardigheden dan kinderen in kinderdagverblijven als zij 2 jaar oud zijn, maar een jaar later is deze voorsprong bijna verdwenen en zodra de kinderen op de basisschool zitten blijken juiste de kinderen van de reguliere kinderopvang sociaal vaardiger. ‘Bij een kinderdagverblijf is het vaak al wat ‘schoolser’ de kinderen zijn daardoor gewend om in een groep te bewegen met meer kinderen’, legt Sluiter uit. ‘En de sociale vaardigheden die daarbij komen kijken, helpen bij de overgang naar de basisschool.’

Minder moeite met overgang

Uit het onderzoek komt naar voren dat kinderen met een positieve een-op-eenrelatie met de pedagogisch medewerker over het algemeen minder moeite hadden met de overgang naar de basisschool. Dit werd bevestigd door de ervaringen van ouders en leerkrachten, die meldden dat hun kinderen  beter in staat waren zich aan te passen aan een nieuwe omgeving en zich sociaal competenter gedroegen.

Bovendien bleek de persoonlijkheid van kinderen een belangrijke rol te spelen in de manier waarop zij de overgang naar de basisschool ervaarden. Sluiter: ‘Als een kind bijvoorbeeld extravert is kan dat heel behulpzaam zijn bij de overgang naar de basisschool.’

Beleid en praktijk

‘Beleid en praktijk moeten de nadruk leggen op het belang van een hechte, sensitieve, liefdevolle een-op-eenrelatie tussen pedagogisch medewerkers en kinderen’, vertelt Sluiter tot slot. ‘Bijvoorbeeld door de medewerkers hier specifiek in te coachen en te zorgen voor stabiliteit op de groep door zo min mogelijk personeelswisselingen. Bij het vormgeven van de toekomst van de kinderopvang is het cruciaal dat deze 1-op-1 relatie centraal staat.

Promotiegegevens

Rosanne Sluiter promoveert vrijdag 21 februari op het proefschrift: Unraveling Forces at Play. Investigating the Influence of Dutch Early Childhood Education and Care on Children´s Social-Emotional Development. Promotor is prof. dr. R.G. Fukkink. Copromotor is prof. dr. M. Fekkes.